- Η σοσιαλδημοκρατία δεν απορρίπτει τον πολιτικό φιλελευθερισμό. Αντίθετα ενεργοποιεί τις βασικές του αρχές: την ιδέα της ελευθερίας και της ισότητας για όλους. Δεν έρχεται σε ρήξη με τα ιδεώδη της νεότερης δημοκρατίας αλλά αποτελεί την πραγμάτωση αυτών των ιδεωδών.[i]
- Η σοσιαλδημοκρατία θεωρεί ότι ο ανταγωνισμός είναι «εγγενές γνώρισμα των ανθρώπινων σχέσεων» κι επομένως η απάλειψη του ανταγωνισμού είναι αδύνατη. Γι’ αυτό και όχι μόνο αναγνωρίζει την αξία του αλλά επιδιώκει και την ανάδείξή του.[ii]
- Η σοσιαλδημοκρατία αναγνωρίζει τη σημασία του πολιτικού ανταγωνισμού και επιδιώκει τη μετατροπή του σε «λελογισμένο» ανταγωνισμό που οριοθετείται από τις έννοιες της ελευθερίας και της ισότητας. Όταν ο ανταγωνισμός απωθείται, η πολιτική μετατρέπεται σε διαδικασία επικύρωσης των θελήσεων της αγοράς και η δημοκρατία τίθεται σε κίνδυνο.
- Η σοσιαλδημοκρατία επιχειρεί να συγκροτήσει, ως προϊόν του πολιτικού ανταγωνισμού, μια πολιτική αρμονική σχέση ανάμεσα στις δύο παραδόσεις: την φιλελεύθερη ιδέα της ελευθερίας και την ιδέα της δημοκρατικής ισότητας γνωρίζοντας ότι αυτές δεν βρίσκονται μεταξύ τους σε αγαστή αρμονία. Γνωρίζει ότι η συνάρθρωσή τους σε μια πολιτική ενότητα αποτελεί προϊόν του ίδιου του πολιτικού ανταγωνισμού.
- Η σοσιαλδημοκρατία αναγνωρίζει ότι η υποχώρηση της μίας παράδοσης εις βάρος της άλλης δημιουργεί τελικά δημοκρατικό έλλειμμα γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη κάθε προσπαθείας μετασχηματισμού της κυρίαρχης ηγεμονικής τάξης.[iii]
- Η σοσιαλδημοκρατία προκρίνει τη συνάρθρωση ελευθερίας και ισότητας στο πλαίσιο ενός καταστατικού πολιτικού ανταγωνισμού. Συνεπώς η υπεράσπιση της δημοκρατίας εξακολουθεί να αποτελεί το υπέρτατο διακύβευμα απέναντι στις τάσεις αποπολιτικοποίησης και αποδημοκρατικοποίησης. Αρνείται το αποπολιτικοποιημένο «κράτος της αγοράς»[iv] αλλά και το ιδεολόγημα της ανέφικτης αντίστασης σε μια ουδέτερη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.
7.Η σοσιαλδημοκρατία στέκεται αντίπαλη σε κάθε λαϊκισμό. Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα οφείλουν να απαντήσουν στο λαϊκισμό με μια σειρά αρχές περισσότερο πειστικές και διακριτές από το τεχνοκρατικό και διαχειριστικό πλαίσιο που τα χαρακτηρίζει σήμερα[v]
έτσι ώστε να αφαιρέσει από τα λαϊκίστικα κόμματα τη δυνατότητα να παρουσιάζονται σαν δυνάμεις που εκφράζουν το «λαό» απέναντι στο παιχνίδι της πολιτικής ολιγαρχίας και των δυνάμεων της αγοράς.[vi]
- Η σοσιαλδημοκρατία επιδιώκει μια Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν είναι «αγκυλωμένη στη γραφειοκρατική ακαμψία, βυθισμένη στην αφασία των πολιτικών της»[vii] αλλά μια Ευρώπη που θα είναι κάτι παραπάνω από μια κοινή αγορά ή ένας απλός μηχανισμός συντονισμού επιμέρους πολιτικών χωρίς επαρκή δημοκρατική νομιμοποίηση.[viii]
- Η σοσιαλδημοκρατία δεν θεωρεί ότι η ύπαρξη αγορών απειλεί το δυναμικό της δημοκρατίας. Οι στρεβλώσεις που συνοδεύουν μια συγκεκριμένη φάση της ανάπτυξης του ύστερου καπιταλισμού είναι εκείνες που δημιουργούν τα τωρινά προβλήματα. Απορρίπτει την ιδέα ότι μπορούμε να επιστρέψουμε σε έναν κόσμο χωρίς αγορές αλλά απορρίπτει και την αυταπάτη των «φονταμενταλιστών της αγοράς» που διακονούν την πίστη σε μια αυτορυθμιζόμενη αγορά.
- Η σοσιαλδημοκρατία τοποθετείται πέρα από τον παραδοσιακό κρατισμό και το νεοφιλελευθερισμό. Θεωρεί ότι στο σύγχρονο κόσμο υπάρχει σχέση “ανταγωνιστικής συμβίωσης” ανάμεσα στην αγορά και τη δημοκρατία. «Η δημοκρατία και ο αγοραστικός καπιταλισμός είναι σαν δύο πρόσωπα που συνδέονται με έναν θυελλώδη γάμο, ο οποίος πάσχει από συγκρούσεις, αλλά παρ’ όλα αυτά αντέχει γιατί κανείς από τους δύο συζύγους δεν θέλει να χωρίσει από τον άλλο».[ix]
- Η σοσιαλδημοκρατία στοχεύει στη διατήρηση των πλεονεκτημάτων του αγοραστικού καπιταλισμού μειώνοντας παράλληλα τις ζημίες προς την πολιτική ισότητα. Η σοσιαλδημοκρατία οφείλει να δώσει απαντήσεις που θα καθορίσουν τη φύση και την ποιότητα της δημοκρατίας στον νέο αιώνα.[x]
________________
[i]
. Chantal Mouffe, «Democracy – Radical and Plural», συνέντευξη στη Harriet Evans, την Πωλίνα Ταμπακάκη και τον Patrick Burke, CSD Bulletin, τ. 9, αρ. 1, Λονδίνο, 2001-2002, σελ. 10.
[ii] Claude Lefort, The Political Forms of Modern Society, Cambridge,
Cambridge University Press, 1986, και Claude Lefort, Democracy and
Political Theory, οξφόρδη, Polity, 1988.
[iii] Ernesto Laclau και Chantal Mouffe, «Preface to the Second Edition»,
Hegemony and Socialist Strategy, 2η έκδοση,Λονδίνο, Verso, 2001, σελ. xv.
[iv] Philip Bobbitt, «Blair, the Pioneer of a New Order», New Statesman,
30 Σεπτ. 2002, σελ. 26.
[v] Ian Bruff, «The Netherlands, the Challenge of Lijst Pim Fortwyn, and
the Third Way», Politics, τ. 23, αρ. 3, 2003, σελ. 156.
[vi] Chantal Mouffe, «Καρπός της μεταπολιτικής συναίνεσης», Θανάσης Γιαλκέτσης,Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 5 Οκτωβρίου 2003.
[vii] Τάκης Θεοδωρόπουλος, «Όταν η Ευρώπη χασμουριέται», Τα Νέα, 26 Οκτωβρίου 2003, σελ. 35.
[viii] Ανδρέας Πανταζόπουλος, Η δημοκρατία της συγκίνησης, Αθήνα, Πόλις, 2002.
[ix] Robert Dahl,, Περί δημοκρατίας, πρόλ. Στέφανος Ροζάνης, μτφρ. Βασίλης Κόρκας, Αθήνα, Ψυχογιός, 2001, σελ 219.
[x] Καρλ Πόλανυι, Ο μεγάλος μετασχηματισμός, μτφρ. Κώστας Γαγανάκης, Σκόπελος, Νησίδες, 2001.