Αυτό που χαρακτήριζε την Ισπανική αριστερά στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (1936-1939) ήταν ο έντονος αντικληρικαλισμός.
Στο στόχαστρο, ιδίως των αναρχικών, βρέθηκαν οι ιερείς της καθολικής εκκλησίας. Κάτι ανάλογο δεν υπήρξε στην Ελλάδα. Η δυναμική του Εαμικού κινήματος που αποτύπωνε το αίτημά για ριζικές αλλαγές στην Ελληνική κοινωνία δεν συνοδεύτηκε από έκρηξη αντικληρικαλισμού.
Ο ΕΛΑΣ, που το μεγαλύτερο μέρος των ανταρτών του ήταν μέλη του ΚΚΕ, συμμετείχε σε θρησκευτικές τελετές στις περιοχές που βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο του. Οι ιερείς στη θεία λειτουργία της Κυριακής έπρεπε να εύχονται υπέρ των όπλων του ΕΛΑΣ.
Υπήρξαν κληρικοί και μοναχοί που αποτελούσαν εμβληματικές μορφές της αντίστασης. Από τον μητροπολίτη Ιωακείμ Κοζάνης, έως τον παπα-Κουμπούρα και τον πατέρα Ανυπόμονο. Στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές οι κάτοικοι ήταν αναγκαίο να συνδράμουν οικονομικά τους ιερείς, ενώ απολύτως σεβαστή ήταν η ιδιοκτησία των μοναστηριών.
Η ριζοσπαστικοποίηση της Ελληνικής κοινωνίας δεν άφησε ανεπηρέαστη την εκκλησία. Στο χώρο της υπήρξαν κληρικοί που στη πράξη ακολούθησαν αυτό που αργότερα στη Λατινική Αμερική ονομάστηκε ‘’ θεολογία της απελευθέρωσης’’.
Τους ανθρώπους αυτούς δείχνουν να τους έχουν ξεχάσει τόσο η επίσημη εκκλησία, οσο και η σημερινή αριστερά.