Κουίζ – μικρής δυσκολίας για όσους παρακολουθούν τα πολιτικά πράγματα: γιατί είναι ξεχωριστή η επικείμενη ιδρυτική επέτειος του ΠΑΣΟΚ; Α: Γιατί είναι η 40ή. Β: Γιατί θα την τιμήσουν δύο διαφορετικοί πρόεδροί του με δύο διαφορετικές εκδηλώσεις. Γ: Γιατί μπορεί να είναι η τελευταία. Δεν χρειάζεται πολλή σκέψη – η σωστή απάντηση είναι η τρίτη.
Πράγματι τέτοια εποχή του χρόνου το ΠΑΣΟΚ μπορεί να μην υπάρχει ως κόμμα με το όνομα και τα σύμβολά του. Για διάφορους λόγους. Ενας είναι να απορροφηθεί σε ένα νέο σχήμα. Δεύτερος γιατί μπορεί ένα εκλογικό αποτέλεσμα να το αφανίσει. Ο τρίτος γιατί οι δύο από τους τρεις εν ζωή επικεφαλής του λειτουργούν μεταξύ τους και προς τους υπόλοιπους ως κύκλος αυτοκαταστροφής.
Είναι η τρίτη κατά σειρά επέτειος που βρίσκει το Κίνημα σε χειρότερη κατάσταση από την προηγούμενη. Από το 1975 ώς το 2011 κάθε 3η Σεπτεμβρίου ήταν καλύτερη από την προηγούμενη. Ακόμη και το 1990: δεν είχε πια την εξουσία, αλλά είχε τον Ανδρέα Παπανδρέου. Εκτοτε άλλαξε τρεις περιόδους και τρεις ηγέτες με δυσθεώρητες διαφορές μεταξύ τους.
Ο Κώστας Σημίτης το κράτησε δύο φορές στην εξουσία. Ο Γιώργος Παπανδρέου κατάφερε να την ανακτήσει ύστερα από δύο ήττες, αλλά μετέτρεψε τη νίκη του σε μειονέκτημα. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος δεν άφησε την πανθομολογούμενη ευφυΐα του να του δείξει τίνος ακριβώς κόμματος είναι επικεφαλής. Ετσι χρεώθηκε με το μικρότερο ποσοστό την ιστορία του Κινήματος, ενώ αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο να του προσάψουν ότι παρέλαβε κόμμα και θα παραδώσει συνιστώσα, ή να είναι η φετινή επέτειος η τελευταία για τον ίδιο.
Αν η ιστορία ενός κόμματος είναι η ιστορία των προέδρων του, για το ΠΑΣΟΚ η ιστορία αρχίζει από τον Ανδρέα Παπανδρέου και τελειώνει στον Κώστα Σημίτη καθώς ήταν και οι δυο δεμένοι με τους ιδρυτικούς μύθους του. Ο ένας από τους επιγόνους τους δεν είχε σχέση με την ίδρυσή του και ο άλλος άσκησε απλώς κληρονομικό δικαίωμα. Στα χέρια τους το επί τρεις δεκαετίες μεγαλύτερο σοσιαλιστικό κόμμα στην Ευρώπη πρώτα έχασε τη φυσιογνωμία και μετά την ακτινοβολία του. Αμφότεροι πλέον σκιαμαχούν με φόντο μια φράση του Οσκαρ Ουάιλντ: «Υπάρχουν δύο τραγωδίες στη ζωή: η μία είναι να μην αποκτήσεις αυτό που θέλεις και η άλλη να το αποκτήσεις».