Ο Ηλίας Ηλιού (1904-1985), ένας εξαίρετος επιστήμονας, με εύρος γνώσεων και ταυτόχρονα διανοούμενος εντάσσεται στην Αριστερά αμέσως μετά τον πόλεμο. Υφίσταται τους καθιερωμένους διωγμούς. Αναδεικνύεται σε σημαίνον στέλεχος της ΕΔΑ, ενώ από το 1956 θεωρείται ήδη από τους επαρκέστερους κοινοβουλευτικούς. Δεν συμβιβάζεται με τη διάσπαση του ΚΚΕ επιμένοντας στο σχήμα της ΕΔΑ.

__________________________

Ένας σπουδαίος αριστερός, βαθιά μορφωμένος, ευρωπαϊστής, αγωνιστής, αντιστασιακός, προοδευτικός, ένας δικηγόρος που αφιερώθηκε στη δημοκρατία και επέλεξε να αποσυρθεί με αξιοπρέπεια το 1981.

Γεννήθηκε στη Λήμνο το 1904. Ήταν μόνιμος κάτοικος του Κέντρου της Αθήνας και συγκεκριμένα της οδού Βουκουρεστίου. Όντας φοιτητής το 1923 εντάχθηκε στη νεολαία του κόμματος «Δημοκρατική Ένωσις» του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, με το οποίο πολιτεύτηκε αργότερα. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής προσχώρησε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Το 1945 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συμμετείχε σε όλους τους συνδυασμούς των κομμάτων της Αριστεράς εκλεγόμενος συνεχώς ως βουλευτής Λέσβου ή Αθηνών. Εξορίστηκε από το 1947 ως το 1951 για την πολιτική του δραστηριότητα. Το 1951 εξελέγη βουλευτής της ΕΔΑ στην εκλογική περιφέρεια Λέσβου-Λήμνου αν και ήταν εξόριστος, αλλά η εκλογή του ακυρώθηκε. Εκλέχθηκε ξανά το 1956 και στη συνέχεια σε όλες τις επόμενες εκλογές. Ως το 1963 στο νομό Λέσβου και το 1964 στην Α΄ Αθήνας. Ως το 1967 ο Ηλίας Ηλιού ήταν μόνιμος κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΕΔΑ.

«Και ‘μεις θα σας ταράξουμε στη νομιμότητα»

Η ιστορική φράση ανήκει στον Ηλία Ηλιού και ειπώθηκε σε μία ιστορική συνάντησή του με τον Κωνσταντίνο Τσάτσο. Το 1962, μετά τις εκλογές βίας και νοθείας του 1961, ως κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΕΔΑ είχε επισκεφθεί τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, ο οποίος ήταν υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως του Κωνσταντίνου Καραμανλή, προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για τη βία που ασκείτο από την ΕΚΟΦ (Εθνική Κοινωνική Οργάνωση Φοιτητών), κάποιους ασφαλίτες του συνδικαλιστικού τμήματος της Αστυνομίας αλλά και από άλλους πολίτες μέλη παρακρατικών οργανώσεων της Δεξιάς κυρίως στα πανεπιστήμια.

Όταν τελείωσε η συνάντηση που είχαν είπε στη νεολαία που τον συνόδευε: «Παιδιά, δεν μπορείτε να φανταστείτε τι μου είπε ο κύριος ακαδημαϊκός και καθηγητής Πανεπιστημίου στην Ελλάδα και τη Γερμανία!» Και συνέχισε με τα λόγια του Κωνσταντίνου Τσάτσου: «Επειδή εσείς οι μαρξιστές έχετε οριστικά κερδίσει τον ιδεολογικό αγώνα, κατέχετε τον χώρο του πανεπιστημίου και του πολιτισμού. Έχετε αλώσει τη νεολαία. Ηλία, δεν έχουμε άλλο τρόπο. Και δεν πρόκειται να παραδοθούμε. Θα σας ταράξουμε στο ξύλο».

Και τότε τον ρώτησε κάποιος: «Και ‘συ τι απάντησες;». Με τον Ηλία Ηλιού να του απαντά αφοπλιστικά: «Απάντησα: «Και ‘μεις θα σας ταράξουμε στη νομιμότητα»». Εννοώντας την απαρέγκλιτη εφαρμογή του Συντάγματος, σύμφωνα και με το άρθρο 114, πιστή υπακοή στους νόμους του κράτους και αποφυγή κάθε μορφής βίας πέρα από την αυστηρά επιβαλλόμενη εκ των συνθηκών ανάγκη προσωπικής άμυνας.

Καταγγελία για την επερχόμενη «χούντα των στρατοκρατών» στις 23 Ιουλίου 1965

Σχεδόν δύο χρόνια πριν το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου στο βήμα της Βουλής κατήγγειλε την επερχόμενη «χούντα των στρατοκρατών» αναφερόμενος ονομαστικά και συγκεκριμένα κατά του αντισυνταγματάρχη Γεωργίου Παπαδόπουλου. Όλοι τότε, μηδενός εξαιρεμένου, ακόμη και η στρατιωτική δικαιοσύνη, επέλεξαν να κωφεύσουν επιδεικτικά.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας εξορίστηκε. Μετά την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας των συνταγματαρχών ανασυγκρότησε την ΕΔΑ της οποίας και έγινε πρόεδρος. Εξελέγη για δύο κοινοβουλευτικές περιόδους βουλευτής με την Ενωμένη Αριστερά (1974) και με τη Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων (1977).

«Ο δρόμος με τις πεπονόφλουδες» – «Οι γκάφες των ομοφρόνων μου κατέστρεψαν ένα πανίσχυρο προοδευτικό κίνημα και μας πήγαν πολλές δεκαετίες πίσω»

Το 1981 επέλεξε να αποσυρθεί πικραμένος και με περισσή αξιοπρέπεια από την πολιτική ζωή της χώρας παραχωρώντας μία συνέντευξη που προκάλεσε αίσθηση.

«Είμαι πικραμένος. Όχι τόσο από τους αντιπάλους μου, που έκαναν στο κάτω κάτω τη δουλειά τους, αλλά από τους ομόφρονές μου. Δεν άφησαν πεπονόφλουδα που τους πετούσε η ντόπια ή η ξένη αντίδραση που να μην την πατήσουν… Αν ήθελε κάποιος να γράψει για τις αστοχίες της ηγεσίας του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα, δεν θα χρειαζόταν τόμους χειρογράφων με σοβαρές αναλύσεις… Θα του αρκούσαν μερικά χειρόγραφα για να γράψει ένα μικρό χιουμοριστικό βιβλίο με τίτλο «Ο δρόμος με τις πεπονόφλουδες». Δυστυχώς, οι γκάφες των ομοφρόνων μου κατέστρεψαν ένα πανίσχυρο προοδευτικό κίνημα και μας πήγαν πολλές δεκαετίες πίσω.»

Επίσης, ήταν γνωστός για τη συγγραφική του δράση, αποτελούσε τακτικό συνεργάτη του Νουμά, των Ελληνικών Γραμμάτων του Κωστή Μπαστιά και των Νεοελληνικών Γραμμάτων στο Μεσοπόλεμο, μεταφραστή αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων στη σειρά του Ζαχαρόπουλου, διαθέτει πλούσιο συγγραφικό έργο με σχολιασμούς δικαστικών αποφάσεων, μεταφράσεις, σχόλια σε αρχαίους συγγραφείς, άρθρα πολιτικού και οικονομικού περιεχομένου, μελέτες και βιβλία όπως «Η κρίση εξουσίας» (1966), «Η αλήθεια για την Κοινή Αγορά» (1962), «Το Σύνταγμα και η αναθεώρησή του» (1975), «Πολιτικά κείμενα 1974-1976» (1977). Διετέλεσε μέλος της Εταιρίας μελέτης και σχεδιασμού ΕΠΑΝ (Επιστήμη Ανοικοδόμησης του δημοκρατικού Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων), των Δικηγορικών Συλλόγων Μυτιλήνης και Αθηνών και πήρε μέρος στα Συνέδρια της Διεθνούς Εταιρίας Δημοκρατικών Νομικών (Βρυξέλλες 1956, Σόφια 1960) και στα Συνέδρια της Οργάνωσης για την αμνηστία στην Ελλάδα (Παρίσι 1960 και 1962).

«Έφυγε» από τη ζωή στις 25 Ιανουαρίου του 1985.