Στο παρακάτω κείμενο παρουσιάζεται η συζήτηση του ιστορικού και εκπαιδευτικού Γαβρίλη Λαμπάτου με ένα μαθητή του, για τις ευρωεκλογές, την Ευρώπη και τις προοπτικές της.

___________________________

Ερώτηση: Για πρώτη φορά καλούμαι να ψηφίσω και μάλιστα σε τριπλές εκλογές. (Ευρωπαϊκές, δημοτικές, περιφερειακές ). Οι πιο παράδοξες είναι αυτές για το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Γνωρίζω ελάχιστα για τη λειτουργία του και τις αρμοδιότητές του. Απο ότι μαθαίνω στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει περιορισμένο ενδιαφέρον γι’αυτές τις εκλογές. Τι συμβαίνει επιτέλους ;

Απάντηση: Οι διαπιστώσεις που κάνεις είναι σωστές. Αναδεικνύουν τα προβλήματα που συνδέονται με την πορεία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης. Υπάρχει έντονη απογοήτευση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού για τις εξελίξεις στην Ευρώπη που συνοδεύεται και από την έλλειψη ενδιαφέροντος για τις Ευρωπαϊκές εκλογές.

Ε: Θα ήθελα να μιλήσουμε γι’αυτά τα ζητήματα. Η Ευρωπαϊκή ενοποίηση,όπως γνωρίζουμε έχει μια ιστορική διαδρομή πολλών δεκαετιών. Στο σημερινό κόσμο ποια είναι η θέση της Ευρώπης;

Α: Ο σημερινός κόσμος δεν είναι ο Ευρωκεντρικός κόσμος του 19^ου αιώνα στον οποίο οι μεγάλες Ευρωπαϊκές δυνάμεις είχαν αποικίες σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ούτε ο διπολικός κόσμος μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όπου κυριαρχούσαν οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση. Σήμερα ο κόσμος εξελίσσεται και αναδεικνύονται νέες οικονομικές δυνάμεις. Κανένα Ευρωπαϊκό κράτος μεμονωμένα δεν θα έχει τη δυνατότητα να κάνει αισθητή την παρουσία του τις επόμενες δεκαετίες.

Ε: Για τα περισσότερα κράτη το καταλαβαίνω. Η Γερμανία που εξάγει προϊόντα σε κάθε γωνιά του πλανήτη δεν θα μπορούσε να αποτελέσει ένα παγκόσμιο κέντρο ισχύος;

Α: Ούτε η Γερμανία. Ένας απο τους σημαντικότερους Γερμανούς οικονομολόγους ο Πέτερ Μπόφινγκερ υποστηρίζει ότι εάν η Γερμανία εγκατέλειπε τη ζώνη του ευρώ και επέστρεφε στο μάρκο θα αντιμετώπιζε πολύ σοβαρά προβλήματα.Το μάρκο θα ήταν πολύ πιο ακριβό από το Ευρώ και κατά συνέπεια τα Γερμανικά προϊόντα θα συναντούσαν σοβαρά προβλήματα στις διεθνείς αγορές.¹ Η σημερινή κατάσταση εξυπηρετεί τους Γερμανούς. Οι χώρες του Νότου αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρά προβλήματα που δεν αντιμετωπίζονται απλά με κάποιες μικρές προσαρμογές.

Ε: Θα ήθελα να συζητήσουμε την ιστορία του κοινού νομίσματος. Απο ότι καταλαβαίνω το κοινό νόμισμα καθορίζει σε πολύ σημαντικό βαθμό την πορεία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης;

Α: Η πορεία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης τις δύο τελευταίες δεκαετίες συνδέεται κυρίως με τη νομισματική ενοποίηση. Η απόφαση για τη νομισματική ενοποίηση λήφθηκε εσπευσμένα μετά τη Γερμανική ενοποίηση που ήταν αποτέλεσμα της πτώσης του ¨τείχους του Βερολίνου¨. Ο σχεδιασμός του κοινού νομίσματος είχε πολλές αδυναμίες που έγιναν αντιληπτές όταν εκδηλώθηκε η παγκόσμια οικονομική κρίση. Ενώ τα κράτη μέλη έχουν διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης, δεν έχουν διαμορφωθεί διαδικασίες που θα επέτρεπαν τη συστηματική προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης. Οι ανισότητες ανάμεσα στις οικονομίες του Βορρά και αυτές του Ευρωπαϊκού Νότου παραμένουν και το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης ξεθωριάζει. Εμείς , ζήσαμε στο πετσί μας αυτό το έλλειμμα αλληλεγγύης.

Ε: Τότε γιατί να παραμείνουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Α: Ενδεχόμενη έξοδος από το Ευρώ τα επόμενα χρόνια θα δημιουργούσε μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που θα επιδιώκαμε να λύσουμε. Έχεις την εντύπωση ότι μια χώρα ένδεκα εκατομμυρίων σε συνθήκες παγκόσμιου ανταγωνισμού, όπου τα εθνικά νομίσματα αντιμετωπίζουν σοβαρά κερδοσκοπικά παιχνίδια απο το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα θα ξέφευγε από τα προβλήματα που την ταλανίζουν. Επίσης η γεωγραφική θέση της Ελλάδας δεν της επιτρέπει αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η μοίρα της Ελλάδας είναι ταυτισμένη με αυτή των υπόλοιπων Ευρωπαϊκών κρατών.

Ε: Υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων ;

Α: Στην εφημερίδα LeMonde ορισμένοι από τους πιο σημαντικούς Γάλλους διανοητές έγραψαν μια πολύ ενδιαφέρουσα κοινή διακήρυξη που αναδεικνύει ότι μπορούμε μαζί με τους άλλους Ευρωπαίους να αγωνιστούμε για ένα δικαιότερο κόσμο. Αντιγράφω ορισμένες προτάσεις τους. Για να αυξηθούν τα έσοδα από τους φόρους και να περιοριστούν οι κοινωνικές ανισότητες είναι αναγκαίο να υπάρξει ¨μια δραστική πολιτική καταπολέμησης των φορολογικών παραδείσων εκτός της ευρωζώνης. Η Ευρώπη πρέπει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, ώστε η φορολογική δικαιοσύνη και η πολιτική βούληση να επικρατήσουν στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης.¨ ² Επίσης για το ζήτημα των χρεών των κρατών-μελών που τόσο μας απασχολεί δηλώνουν ¨ ότι ο μόνος τρόπος να ξεπεράσουμε οριστικά το πρόβλημα είναι να μπουν σε μια κοινή δεξαμενή τα χρέη των χωρών της ευρωζώνης.¨³ Όλα αυτά προϋποθέτουν μεγάλες αλλαγές στο εσωτερικό της Ευρώπης. Είναι αναγκαίο να υπάρξουν ουσιαστικές μεταβολές στους θεσμούς, ώστε να ενισχυθεί η αρχή της κοινωνικής δικαιοσύνης. Θα ήθελα να σου μεταφέρω ορισμένες διαπιστώσεις του Πέτερ Μπόλφινγκερ: ¨ Το βήμα μπροστά, η ενίσχυση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μέσα από τη μετεξέλιξη της Νομισματικής Ένωσης σε ένα ευρώ 2.0 και την ενίσχυση των εργατικών δικαιωμάτων, είναι φιλόδοξο. Αλλά μόνον αυτό προσφέρει την ευκαιρία για μιαν Ευρώπη αρκετά ισχυρή για να αντιπαρατεθεί αποτελεσματικά στις συχνά τυφλές και αυτοκαταστροφικές δυνάμεις της αγοράς¨.⁴

Ε: Νομίζω οτι όλα αυτά είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθούν.

Α: Κοίταξε. Όλα είναι δύσκολα. Σκέψου όμως, όπως στο ποδόσφαιρο, που σου αρέσει τόσο πολύ. Στον αγώνα δεν σκέφτεσαι την ήττα, αλλά μόνο τη νίκη. Η δική σου γενιά πρέπει να μπεί στο γήπεδο και να παίξει μπάλα. Να θέσει βασανιστικά ερωτήματα, να επιδιώξει λύσεις για το μέλλον της. Να μην επιτρέψει σε κάποιους που αξιοποιούν την δύναμη των μέσων να μη μιλήσουν για πολιτική και πολιτικές και αναπαράγουν τεχνικές του Life-style. Νομίζουν ότι μπορούν συνεχώς να πετούν την μπάλα στην εξέδρα. Είσαστε παιδιά μορφωμένα, γνωρίζετε ξένες γλώσσες. Μπορείτε με τη δραστηριοποιησή σας να φέρετε τα πάνω-κάτω. Άλλωστε όπως ξέρεις από το ποδόσφαιρο,ακόμα και στις καθυστερήσεις μπορείς να κάνεις τη ζημιά. Και τότε η συγκίνηση θα είναι ακόμα μεγαλύτερη.

1. Πέτερ Μπόφινγκερ,Επιστροφή στο μάρκο; Η Γερμανία χρειάζεται το ευρώ, Πόλις , Αθήνα 2012
2. Μανιφέστο για μια πολιτική ένωση του ευρώ , AthensReviewofbooks,Τ50 Απρίλιος 2014
3. Στο ίδιο
4. Πέτερ Μπόφινγκερ, Επιστροφή στο μάρκο; Η Γερμανία χρειάζεται το ευρώ, Πόλις, Αθήνα 2012