Σε μια χρονιά με πολλά προβλήματα και συλλογικές αγωνίες, σημειώνω εδώ την αντοχή και την υπόσχεση κάποιων βιβλίων.
Κρίστοφερ Ίσεργουντ, Ο Κύριος Νόρις αλλάζει τρένα (μετ: Ιωάννα Ηλιάδη, Μεταίχμιο). Ταξίδι στο Βερολίνο της χιτλερικής «μετάβασης» μέσα από τις αντιφάσεις και τις ψυχικές μεταπτώσεις ευάλωτων ηρώων. Μυθιστόρημα κλασικής κατασκευής και ελεγχόμενων εντάσεων σε μια περίοδο κοινωνικής αναταραχής.
Φίλιπ Μάγιερ, Αμερικανική Σκουριά, (μετ: Κωνσταντίνος Ματσούκας, Καστανιώτης). Η μικρή αμερικανική πόλη στην Πενσυλβανία, τα ερείπια των εργοστασίων και δυο νέοι που μου θύμισαν το αρχέτυπο δίδυμο Τομ Σώγιερ και Χάκλμπερι Φιν. Μυθιστόρημα που συνδυάζει την αφηγηματική μαεστρία του σκληρού ρεαλισμού με συγκινητικές υπερβάσεις, με μια υπόγεια μαγεία.
Κάλια Παπαδάκη, Δεντρίτες, Πόλις. Πώς ένα ελληνικό μυθιστόρημα μπορεί να αφομοιώνει πειστικά «μακρινούς κόσμους» για να τους μετατρέψει σε μια ιστορία με καλά κεντημένους χαρακτήρες, με κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο και γοητευτικές λοξοδρομήσεις. Το Κάμντεν του Νιού Τζέρσεϊ, οι γενιές των μεταναστών, τα ανεκπλήρωτα όνειρα: πάνω από όλα όμως η τέχνη της αφήγησης της Παπαδάκη που ενσωματώνει καλά το κινηματογραφικό πλάνο.
Στρατής Τσίρκας, Τα Διηγήματα, Κέδρος. Παραμένει πάντα μια καλή πηγή για εκείνο το αφήγημα το ικανό να βρίσκει τον σωστό τόνο ανάμεσα στα ιδιωτικά παθήματα και στην έντονη ιστορικοπολιτική αίσθηση.
«Μ’ όσες πληγές με βρουν/ μ’ αυτές θα αποχωρήσω», γράφει ο Πάνος Κυπαρίσσης στο Σκύβοντας Ουρανέ (Γαβριηλίδης). Ποίηση έμπειρη της δραστικής συγκίνησης από έναν καλό ποιητή της γενιάς του ΄70.
Αλλάζοντας τελείως τόπο και αίσθηση, θυμίζω δυο βιβλία που μυούν τον αναγνώστη σε πρόσωπα και καμπές της δικής μας πολιτικής ιστορίας.
Γιώργος Μαυρογορδάτος, 1915. Εθνικός Διχασμός, Πατάκης. Διαυγής εξιστόρηση μιας από τις καταστατικές ρωγμές της ελληνικής περιπέτειας. Βιβλίο που θα το σύστηνα σε νέους αναγνώστες, όχι γιατί οι μεγαλύτεροι «τα ξέρουμε» (δεν ισχύει) αλλά γιατί το ίδιο το θέμα είναι μια προειδοποίηση και μια υπενθύμιση.
Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, Πραγματιστές, δημαγωγοί και ονειροπόλοι. Πολιτικοί, διανοούμενοι και η πρόκληση της εξουσίας, Πόλις.Βιβλίο προσωπικής αποτίμησης και πολιτικής αυτογνωσίας. Ο συγγραφέας περιηγείται σε σημαίνοντα πρόσωπα της νεοελληνικής ιστορίας, περνώντας από την πολιτική του πνεύματος στην πρακτική πολιτική και από τους δασκάλους στους ηγέτες. Διαβάζοντάς το, αισθάνεσαι την προσπάθεια του Αλιβιζάτου να αποδώσει δικαιοσύνη στις αποχρώσεις αποφεύγοντας τα αναθέματα και τις αγιογραφίες. Από τον Καποδίστρια και τον Τρικούπη στον Πουλαντζά και στον Σβορώνο, το ένα σκέλος είναι τα πολιτικοπνευματικά πορτρέτα. Και δίπλα σε αυτά, η ανίχνευση προβλημάτων και η αναμέτρηση με τις επίκαιρες πληγές.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Dragan Todorović.]