Η πραγματική δύναμη κάθε ισχυρού, είν’ η συγχώρεση; – Εάν το δούμε καθαρά χριστιανικά είν’ ακριβώς αυτό το πράγμα.

Βέβαια, η πραγματικότητα είναι σύνθετη και περίπλοκη, για να αντέξει σε κριτική δοκιμασία αυτή η ( έτσι κι αλλιώς) αφελής θέση. Ίσως είν’ ο απώτερος στόχος διαμόρφωσης, όμως, η διαρκής πορεία των κοινωνιών στο χρόνο, τις κάνει να είν’ ακόμα μακριά από αυτό τον στόχο. Από την άλλη, η διαλεκτική θέση: εγκλήματος και τιμωρίας, είν’ μια πραγματικότητα, με τη δημιουργία διαβαθμίσεων της δεύτερης να είν’ το όποιο κέρδος της πορείας. Επιείκεια, δια της συγνώμης, ή δια της αξιολόγησης λοιπόν; Ή, η δια του μέτρου ανθρωπιά – αλλά ποιου μέτρου; Επιείκεια που σημαίνει και επιστροφή για παραβάτες με συνείδηση, που σημαίνει και διόρθωση για τιμωρούς με γνώση της σκληρότητας των νόμων οι οποίοι βρίσκονται στα χέρια τους.

Επέκεινα βρίσκεται το άναρχο (όχι το αναρχικό) των ανθρώπων και οι σπασμωδικές οι αντιδράσεις κάποιων από αυτούς που βρίσκουνε το Είναι τους ικανοποιημένο μόνο σε ασύδοτες δομές και καθημερινότητες – δηλαδή: αυτό που λέει ο λαός: “κάνουνε ότι θέλουν”. Στην ειλικρινή τους διάσταση, και η συγνώμη, και η συγχώρεση, αποτελούν δομές δυνάμεως και εξυψώνουν.

Επίσης, η επιθετικότητα και η διεκδίκηση, δεν συνιστούν υποχρεωτικά αντίδραση, διότι, ο αγώνας (στην υγειή του μορφή) είν’ μέσον κατακτήσεως πραγματικού δικαίου, είναι και μέσον προστασίας των προσωπικοτήτων, της απαιτήσεων για ποιότητα, της απαιτήσεως για ανθρωπιά, και όχι μόνο μέσον κατακτήσεως θέσεων και εξουσιών από τα υποκείμενα για ίδια οφέλη. Άρα, οφείλει να υπάρχει αξιολόγηση των βουλήσεων των υποκειμένων για να υπάρχει αντικειμενικότητα στις κρίσεις. Άρα, οφείλει να αναγνωρίζεται η σχετικότητα στιγμών, πράξεων κι ανθρώπων, για να γίνεται σωστά η κριτική.

Οφείλουν δε κι οι κοινωνίες, να προλαβαίνουν την ανάπτυξη εντός τους των υπέρ – δυνάμεων που ευνοούν α) την έντονη τοξικότητα και β) τις άναρχες εκρήξεις που πιθανότατα θε να συμβούν όταν το κάθε υποκείμενο κάνει του κεφαλιού του.

Γιαυτό υπάρχουνε οι νόμοι – άλλο, που και αυτοί, συνηθίζεται, να μετατρέπονται σε εργαλεία για να ευνοούν: τους ισχυρότερους και επιθετικότερους ανθρώπους• η φαρισαϊκή δε εφαρμογή αυτών, αποπροσανατολίζει, δημιουργώντας μνησικακία που είναι μια απ’ τις δομές εισαγωγής των μαζών στον φασισμό – ως νοοτροπία και ως πρακτική. Μια θέση διαλεκτική των νόμων με την κοινωνία, θα μπορούσε, όχι μόνο πιο λειτουργικούς και δίκαιους, αλλά, και να προστατέψει και την ίδια την κοινωνία από τον εκφασισμό.

Η από – σχετικοποίηση των νόμων κι εν γένει του δικαίου, δια της χρήσεως διαλεκτικών σχημάτων, απαιτεί πρόσωπα χειραφετημένα, τέτοια που να παραμερίζουνε συμφέροντα: και ως δημιουργοί, και ως εφαρμοστές, κι ως αποδέκτες.