Πόσο γνωρίζουμε τον Βαλκανικό μας περίγυρο; Για πολλά χρόνια η επίπλαστη ευημερία των δανείων μας έκανε να προσπερνάμε αδιάφορα τα προβλήματα των γειτόνων μας.

Ιδιαίτερα τα χρόνια που βίωναν την οδυνηρή μετάβαση από το κρατικό μοντέλο του υπαρκτού σοσιαλισμού στην οικονομία της αγοράς. Η ταινία του Βούλγαρου σκηνοθέτη Στ. Κομαντάρεφ «Το Πέρασμα» έρχεται λίγα χρόνια μετά την αριστουργηματική ταινία του «Ο κόσμος είναι μεγάλος και η σωτηρία της ψυχής είναι στη γωνία». Αποτυπώνονται όψεις των αποτρόπαιων πρακτικών των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, αλλά κυρίως τα σημερινά προβλήματα της Βουλγαρικής κοινωνίας.

Εικοσιπέντε χρόνια μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η Βουλγαρική κοινωνία αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα. Μέσα από μια δραματική ταινία με στοιχεία θρίλερ ο Κομαντάρεφ αναδεικνύει την ερήμωση της υπαίθρου, την μετανάστευση, την απουσία δομών κοινωνικού κράτους. Αναδεικνύει τις ανησυχίες της Βουλγαρικής νεολαίας που μεγαλώνει σε ένα εντελώς διαφορετικό κόσμο από αυτό των γονιών τους.

Την ματιά του Κομαντάρεφ μπορεί να την συσχετίσουμε με το πεζογραφικό έργο του Χρ. Χαρτοματσίδη που γεννήθηκε στη Σόφια το 1954 από γονείς Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες. Ο Χαρτοματσίδης στο πεζογραφικό του έργο, χρησιμοποιώντας ως μέσο τη σάτιρα αποτυπώνει όψεις της Βουλγαρικής κοινωνίας των νεανικών του χρόνων, τον μικρόκοσμο των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων, αλλά και όψεις της μετακομμουνιστικής Βουλγαρίας.

Αν θέλουμε να κατανοήσουμε τη μοίρα της χώρας μας καλό θα ήταν να ξεφύγουμε από τον μικρόκοσμό μας και να αντιληφθούμε τις τεκτονικές μεταβολές που γίνονται τόσο στη γειτονιά μας, αλλά και ευρύτερα στο σύγχρονο κόσμο.