Του Γαβρίλη Λαμπάτου

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα των τελευταίων χρόνων ήταν ‘Το Χαστουκόδεντρο» του Άρη Μαραγκόπουλου.

Πρίν από λίγες ημέρες γίναμε μάρτυρες ενός πολύ ενδιαφέροντος διαλόγου του συγγραφέα με τον ιστορικό Γιώργο Κόκκινο και την μεταφράστρια και δημοσιογράφο Έφη Γιαννοπούλου.

Οι αναγνώστες του μυθιστορήματος απολαύσαμε τον συγγραφέα να μας μυεί στο συγγραφικό του εργαστήριο που διαφοροποιείται από αυτά των ιστορικών. Σήμερα, όμως είναι ξεκάθαρο ότι και η ιστορία έχει μια αφηγηματική διάσταση, είτε αυτή γίνεται αποδεκτή από τους ιστορικούς, είτε καλύπτεται με την προβολή των επιστημονικών εργαλείων της ιστοριογραφίας.

Ο Άρης Μαραγκόπουλος με αφορμή την ιστορία του Αντώνη Αμπατιέλου και της συζύγου του διαπλέκει με ιδιοφυή τρόπο την Ελληνική μεταπολεμική ιστορία με την ευρύτερη ιστορία του ψυχρού πολέμου.

Στο επίκεντρο βρίσκονται η εμβληματική φυσιογνωμία του ηγέτη των Ελλήνων ναυτεργατών Αντώνη Αμπατιέλου και της μετέπειτα συζύγου του, Ουαλής κομμουνίστριας Μπέτι Μπάρλετ, που με αποφασιστικότητα βοήθησε τους Έλληνες ναυτεργάτες να δημιουργήσουν το συνδικάτο τους στη Μ.Βρετανία στα χρόνια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Ο Αντώνης Αμπατιέλος, όπως και άλλοι σύντροφοί του παρέμενε για πολλά χρόνια στις φυλακές από το μετεμφυλιακό κράτος διωκόμενος για την συνδικαλιστική του δράση.

Αυτό που εντυπωσίασε τον Άρη Μαραγκόπουλο μέσα από τη μελέτη σχετικών κινηματογραφικών εικόνων είναι ο εντυπωσιακός αριθμός ανθρώπων που κινητοποιήθηκαν στη Μ.Βρετανία για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα, όταν πραγματοποίησε επίσκεψη το βασιλικό ζεύγος της Ελλάδας στο Λονδίνο. Στις κινητοποιήσεις αυτές πρωτοστάτησε η Μπέτι Αμπατιέλου. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης υπήρξε και το γνωστό επεισόδιο ανάμεσα στη Φρειδερίκη και την Μπέτυ Αμπατιέλου που έχει λάβει μυθικές διαστάσεις.

Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η λογοτεχνία περιορίζεται σε μια δημοσιογραφική καταγραφή των τεκταινόμενων. Παρότι στο μυθιστόρημα παρελαύνουν ιστορικά πρόσωπα στη πραγματικότητα είναι λογοτεχνικοί ήρωες που απέχουν από την απαίτηση των ιστορικών για την συνθήκη της αλήθειας.

Ο άτεγκτος κομμουνιστής Α.Αμπατιέλος (Τόνι) που δεν διστάζει να κτυπήσει στις φυλακές τους συντρόφους του που ταλαντεύονται είναι ένας λογοτεχνικός ήρωας με σάρκα και οστά , που θα μπορούσε να υπάρξει. Το ίδιο και η ευαίσθητη και με πρόωρες αντισταλινικές ευαίσθησίες Μπέτι. Άλλωστε όπως υπογράμμισε ο συγγραφέας δεν προσπάθησε ποτέ να την συναντήσει, γιατί τότε θα έχανε τη μαγεία της λογοτεχνικής έμπνευσης.

Ο Α. Μαραγκόπουλος μέσα από τη δράση των ηρώων του εκφράζει τη δική του εκδοχή για τη μεταπολεμική ιστορία συμβάλλοντας σ’αυτό που οι ιστορικοί ονομάζουν δημόσια ιστορία. Είναι κατανοητό πλέον από την κοινότητα των ιστορικών ότι έχουν χρέος να συμμετέχουν στη δημόσια συζήτηση που διαμορφώνεται κάθε φορά μέσα από τη συγγραφή λογοτεχνικών έργων, κινηματογραφικών ταινιών κτλ.